Co to jest sok i dlaczego warto, aby dzieci i ich rodzice sięgali po tę zdrową przekąskę?

O sokach napisano i ciągle pisze się bardzo wiele. I chociaż to produkt powszechnie uważany za zdrowy, uznany przez Światową Organizację Zdrowia za jedną z pięciu porcji warzyw lub owoców, to jednak ciągle w świadomości mam* obecne są na jego temat mity i nieprawdziwe opinie. A wszystko to, jak sądzą eksperci, wynika z faktu, że bardzo wiele osób myli sok z innymi kategoriami produktów do picia. To duża szkoda, bo deprecjonowanie soku odbija się negatywnie na kondycji zdrowotnej całych społeczeństw. Czym zatem jest sok?

„Sok to przede wszystkim produkt naturalny, otrzymywany ze świeżych, chłodzonych lub mrożonych warzyw lub owoców. Zgodnie z prawem zabronione jest dodawanie do niego jakichkolwiek sztucznych substancji – konserwantów, sztucznych barwników, czy syntetycznych aromatów. Do soków owocowych zabronione jest dodawanie jakichkolwiek cukrów” – mówi dr. Katarzyna Stoś prof. nadzw. Instytutu Żywności i Żywienia.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca, aby dziennie spożywać 400 g owoców i warzyw, podzielonych na pięć porcji. Niestety rodzice często napotykają na opór maluchów, które dużo chętniej sięgają po inne przekąski niż warzywa i owoce. A sami rodzice, zajęci i zabiegani w ciągu dnia, nie mają czasu na przygotowanie porcji warzyw lub owoców. A sok to doskonałe rozwiązanie na takie sytuacje, bowiem szklanka soku (200 ml) to odpowiednik jednej z pięciu zalecanych porcji warzyw lub owoców. To również wygodna forma warzyw i owoców w sytuacji, gdy nie mamy pod ręką świeżych albo jako drugie śniadanie dla dziecka do szkoły lub dla siebie do pracy.

„Z uwagi na pozytywny wpływ na zdrowie człowieka, soki powinny być nieodłącznym składnikiem zbilansowanej diety dzieci, ale też dorosłych. To produkty bogate w te same prozdrowotne składnik co owoce i warzywa. Mają też zbliżoną do warzyw i owoców wartość odżywczą. Szklanka soku dziennie to prosta metoda na dostarczenie organizmowi wielu cennych substancji takich jak witaminy, sole mineralne, mikro- i makroelementy, antyoksydanty oraz innych biologicznie aktywnych składników. Muszę podkreślić też fakt, że wszystkie składniki odżywcze zawarte w sokach są bardzo dobrze przyswajalne przez organizm dzieci i są dużo bezpieczniejszą formą ich dostarczania niż uzupełnianie braków suplementami diety” – powiedziała dr Aneta Górska-Kot, Ordynator Oddziału Pediatrii w Szpitalu Dziecięcym przy ul. Niekłańskiej w Warszawie.

Jednak najbardziej powszechnym kłamstwem na temat soku jest mit, że produkty te zawierają dużo cukru i są dosładzane. To nie jest prawda. Zgodnie z prawem do soków 100%, soków owocowych oraz soków pomidorowych nie wolno dodawać żadnych cukrów. Soki pod względem wartości odżywczej zbliżone są do owoców i warzyw, z których zostały wykonane. Dla przykładu 100 g pomarańczy to ok 45 kcal, a 100 ml soku pomarańczowego to również ok 45 kcal. Jeżeli na etykiecie w wartości odżywczej jest napisane, że soki zawierają cukier, to oznacza to tylko tyle, że jest to ten sam cukier, który znajdował się w warzywie lub owocu, z którego sok został wykonany. Dodanie cukru do soku byłoby złamaniem prawa.

Mitem jest również powszechne przekonanie, że sok z kartonu, z dłuższym terminem przydatności do spożycia jest gorszy od soku jednodniowego lub świeżo wyciskanego. Zapytana o te przekonania dr Katarzyna Stoś, prof. nadzw. IŻŻ odpowiada „Soki otrzymywane w różny sposób są tak samo cenne dla naszego zdrowia i są bardzo zbliżone pod względem wartości odżywczych. Dlatego nie mogę potwierdzić stwierdzenia, że sok z dłuższym terminem przydatności jest gorszy od pozostałych rodzajów. Tak naprawdę wszystko zależy od sytuacji, na którą niestety rzadko zwracamy uwagę, a która decyduje o bezpieczeństwie produktu. Sok jednodniowy będzie bezpieczny tylko wtedy, gdy zapewnimy mu ciągłość przechowywania w warunkach chłodniczych. Powinien być wypity zaraz po wyciśnięciu lub po wyjęciu z lodówki i osiągnięciu temperatury pokojowej. W przypadku soku świeżo wyciskanego należy szczególną uwagę zwrócić na warunki, w których został wykonany.

Zawsze upewnijmy się, że wyciskarka w kawiarni bądź restauracji, w której zamawiamy sok, jest czysta. Sok wyciśnięty w zanieczyszczonym urządzeniu może być bardzo niebezpieczny. Warto też zwrócić uwagę czy owoce i warzywa, z których sok został wykonany są dobrej jakości i czy zostały dobrze umyte. Jak już wspomniałam, soki z dłuższym terminem przydatności do spożycia to pełnowartościowe produkty. Nie odstają pod względem zawartości witamin i składników odżywczych od tych jednodniowych i świeżo wyciskanych. W sytuacji gdy nie mamy pewności co do jakości wykonania tych dwóch pierwszych, sok z kartonu czy butelki to z pewnością dobre rozwiązanie na dostarczenie jednej z pięciu porcji warzyw lub owoców dziennie. To obok warzyw i owoców może być doskonałe uzupełnienie drugiego śniadania dla dziecka do szkoły, przekąska na wycieczkę szkolną bądź na rodzinny piknik. Jakość i skład soku w butelkach czy kartonach jest porównywalna do jakości soku otrzymanego bezpośrednio z owoców lub warzyw”.

Często możemy natknąć się na opinię, że soki odwadniają. To również jeden z wielu mitów na ich temat. Gdyby tak było to musielibyśmy uznać, że również warzywa i owoce odwadniają. Bo przecież sok to produkt, który powstaje z warzyw i owoców. Zawiera dokładnie taką samą ilość wody, co warzywa i owoce, z których jest wykonany. A przecież warzywa i owoce w ponad 80-90% składają się z wody. Dodatkowo warzywa i owoce oraz otrzymane z nich soki zawierają znaczące ilości substancji mineralnych – przede wszystkim potasu, szczególnie ważnego w kontekście nadmiernego spożycia soli i równowagi sodowo-potasowej jak również ogólnej równowagi elektrolitycznej w organizmie człowieka.

Zatem sok to produkt odżywczy naturalny. Powinien być nieodłącznym składnikiem prawidłowo zbilansowanej diety. Warto aby przynajmniej raz dziennie zagościł na rodzinnym stole lub zastąpił niezdrowe przekąski, po które dzieci często sięgają podczas szkolnych przerw.

*Badanie Krajowej Unii Producentów Soków wśród mam dzieci w wieku 3-12 lat, N=3, metodą CATI (wykonane przez Millward Brown, luty 2015)