Konsekwencje nieprawidłowej profilaktyki próchnicy. Skutki mogą być nie tylko zdrowotne

Z badań prowadzonych przez Ministerstwo Zdrowia wynika, że 90 proc. Polaków ocenia ogólny stan zdrowia swojej jamy ustnej na "bardzo dobry" lub "dobry". 85 proc. wyraża taką samą ocenę na pytanie o stan uzębienia swoich dzieci. W rzeczywistości aż 90 proc. Polaków ma próchnicę, a 25 proc. dzieci w wieku 6 lat nigdy nie było z rodzicami na wizycie u stomatologa. To wielki rozdźwięk między tym, co się wydaje, a realiami.

Porównując te rozbieżne dane, można wysnuć wniosek, że Polacy bagatelizują problemy ze stanem zdrowia jamy ustnej. Wielu z nich może wydawać się, że właściwie dbają o higienę jamy ustnej, ale tak naprawdę nie mają pełnej wiedzy o profilaktyce próchnicy. To alarmująca sytuacja, ponieważ jeśli ktoś nie jest świadomy popełnianego błędu, będzie go powtarzał, potęgując problem i zaszczepiając go dzieciom.

Konsekwencje nieprawidłowej profilaktyki próchnicy są szerokie i daleko idące. Najpierw pojawiają się niewielkie ubytki, które z czasem przekształcają się w poważniejsze uszkodzenia zębów. Głębsze zmiany próchnicze grożą zapaleniem miazgi, powstaniem ropni i koniecznością ekstrakcji.

Jeśli nie zapobiegamy próchnicy w odpowiedni sposób, to narażamy zdrowie nie tylko naszego uzębienia i jamy ustnej, ale także całego organizmu. Próchnica, zwłaszcza ta na bardziej zaawansowanym etapie, zwiększa ryzyko wystąpienia takich powikłań jak zapalenie stawów, zapalenie zatok, choroby serca, choroby nerek, choroba wrzodowa żołądka czy cukrzyca typu 2.

Skutki zaniedbania higieny jamy ustnej u dzieci mogą być jednak nie tylko zdrowotne. Warto pamiętać również o powikłaniach typowo fizjologicznych. Spowodowana próchnicą utrata zębów komplikuje gryzienie i żucie pokarmów, a co za tym idzie, ich późniejsze trawienie w żołądku i jelitach. Ponadto braki w uzębieniu mogą prowadzić do upośledzenia aparatu mowy, czyli mówiąc wprost, niewyraźnego mówienia.

Nie można też pominąć tego, że nieodpowiednia profilaktyka próchnicy pociąga za sobą jeszcze skutki społeczne i psychologiczne. Widoczne braki w uzębieniu i nieświeży oddech mogą bardzo utrudniać dzieciom nawiązywanie relacji z rówieśnikami, wywoływać u nich zawstydzenie oraz obniżać poczucie ich własnej wartości. Rezultatem może być wykluczenie z grupy rówieśniczej.

Wszystkie te związane z próchnicą powikłania zdrowotne, fizjologiczne, społeczne i psychologiczne są oczywiście dotkliwe w każdym wieku, ale w przypadku małych dzieci stanowią szczególne duże obciążenie. Bardzo młody organizm nie ma jeszcze w pełni dojrzałych układów (np. motorycznego i nerwowego) czy wykształconych mechanizmów obronnych. Nieleczona próchnica może zaburzyć prawidłowy rozwój aparatu mowy, nie mówiąc już o tworzeniu barier w kontaktach z rówieśnikami.

W świetle przytoczonych danych oraz omówionych różnorodnych skutków chorób uzębienia ciśnie się na usta pytanie: "jak w takim razie powinna wyglądać prawidłowa profilaktyka próchnicy?". Podstawą jest szczotkowanie zębów co najmniej dwa razy dziennie i czyszczenie nicią dentystyczną przestrzeni między nimi i na linii dziąseł. Kolejna rekomendacja to regularne wizyty kontrolne u dentysty.

Wśród produktów do czyszczenia zębów najważniejsze są oczywiście pasty. Te zawierające fluor (np. elmex® Kids) wspomagają proces remineralizacji szkliwa zębów i mogą nawet odwracać rozwój wczesnych zmian próchnicowych. Warto również posiłkować się preparatami uzupełniającymi np. płynami do płukania jamy ustnej z fluorem czy stosowanymi w warunkach domowych żelami do fluoryzacji.

W zapobieganiu chorobie próchnicowej duże znaczenie ma także prawidłowe odżywianie. Głównym zaleceniem jest ograniczenie spożycia produktów bogatych w skrobię i cukry. Jeśli już mają być spożywane, to jako część większych posiłków, a nie oddzielne przekąski. Należy też sprawdzić, czy spożywana woda zawiera fluor. W razie potrzeby można rozważyć codzienną suplementację tym mikroelementem po konsultacji z dentystą czy pediatrą.

* Program Ministerstwa Zdrowia, "Monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej na lata 2016-2020".