"Największym problemem współczesnej szkoły są rodzice". Wywiad z Jackiem Żakowskim

Głównym problemem szkoły moim zdaniem są dziś rodzice, którzy od pokoleń chcą, żeby ich dzieci rozwijały się tak jak oni, szły ich drogą, albo żeby nie szły ich drogą, tylko żeby poszły drogą sąsiada, któremu się powiodło. A żadna z tych dróg dla tych dzieci nie jest dostępna, bo tempo zmian jest zbyt duże. Rodzice wywierają jednak ogromną presję na nauczycieli, aby ci pomagali odtwarzać im dobrze znane drogi. Niestety, te drogi już się kończą.

Moim zdaniem nauczyciele byli problemem w szkole 10 czy 15 lat temu. Dziś tak nie jest: mamy ogromną grupę znakomicie przygotowanych nauczycieli i pedagogów. Dziś problemem są rodzice, którzy tworzą tej szkole bariery rozwojowe, konserwują te bariery i przez to, że chcą dla swoich dzieci jak najlepiej robią dla nich jak najgorzej.

Może warto byłoby zacząć od zlikwidowania wielkiego, ogólnopolskiego dyktanda ortograficznego, które przypomina batalię narodową? Są rzeczy sto razy ważniejsze. Mam wrażenie, że utkwiliśmy w stabilnym, normatywnym społeczeństwie z przełomu XIX i XX wieku. Wtedy kształtowało się myślenie o edukacji. Pedagodzy już wiedzą, że to pułapka.

Wiemy, jak z niej wyjść, jesteśmy do tego intelektualnie przygotowani. Ale to ci nieszczęśni rodzice są problemem, bo oni wiedzą, jak to działa systemowo, mają informacje na ten temat. Ale gdy sprawa dotyka ich własnych dzieci, to oni wiedzą też, że test po prostu trzeba zdać. (śmiech)

Moim zdaniem oceny są paranoicznie przeceniane. Mam małe dziecko i często oglądam z nim różne amerykańskie seriale, także te opowiadające o szkole. Tam szkoła prezentuje się zupełnie inaczej niż u nas: tam jest światem przygód, tam pojawiają się przedmioty typu science, gdzie miesza się biologię, chemię i fizykę a potem obserwuje się, jak to wszystko się łączy.

Mam wrażenie, że w polskiej szkole zupełnie odrębnie od siebie funkcjonują pani od chemii, pan od fizyki i pani matematyczka. Na dodatek, to, o czym opowiadają oni na lekcjach finalnie w nic się nie spina. Dzieci wielu rzeczy muszą uczyć się teraz na pamięć, a to im nie pomaga. Ile rzeczy pan pamięta z lekcji chemii w szkole?

To z biologii chyba? (śmiech) Ja pamiętam może 2 procent treści: pamiętam, że była tablica Mendelejewa i niewiele więcej i... żyję! Do tego myślę, że 98 procent społeczeństwa ma taki zasób wiedzy z przedmiotu, który był uczony kilka lat. Ale gdyby zmienić te oddzielne przedmioty przyrodnicze na science - na jeden duży przedmiot, to mogłoby mieć jakieś znaczenie.

To jest mądrość systemu edukacyjnego, który ewoluuje, bo ja w pierwszej klasie już miałem stopnie. Z tego, co widzę w szkole mojego dziecka rodzice chcą porównań miedzy uczniami. Można prowadzić długie rozmowy i tłumaczyć rodzicom, że stopień nie jest optymalnym rozwiązaniem, ale nastawienie na porównania czy nawet rywalizację nie ulega zmianie.

Wiem, że w późniejszych etapach edukacji oceny opisowe są też kłopotliwe dla nauczycieli, bo wymagają sporo pracy, żeby taką ocenę przygotować. Łatwiej jest postawić jakikolwiek stopień. Jednak wydaje mi się, że gdybyśmy w ogóle zrezygnowali ze stopni czy nawet z konieczności zaliczania wszystkich przedmiotów, mogłoby być lepiej.

Zwykle uczeń chodzi na kilkanaście przedmiotów. Wyobrażam sobie sytuację, w której mówimy mu: jak zaliczysz 6 przedmiotów to przechodzisz. (śmiech) Wtedy otworzylibyśmy ludziom myślenie, że oni mogą się czymś innym zajmować. Społeczeństwo koszarowe już skończyło się, to był model w XX wieku w Prusach i Rosji Sowieckiej. To już za nami. Teraz trzeba zrobić tak, żeby system edukacyjny produkował ludzi do nowego społeczeństwa.

Prawdopodobnie będzie to system właśnie społeczeństwa, a nie koszar. Kreacji a nie odtwarzania. Jak wiadomo nic specjalnie nie wzbogacił się od ciężkiej pracy machania łopatą. Czasem wystarczy mieć dobry pomysł, żeby zostać Billem Gatesem. Zmierzałbym w tę stronę.